прабіць

Inherited from Old Ruthenian пробити (probiti).^[1] By surface analysis, пра- (pra-) +‎ біць (bicʹ). Cognate with Ukrainian проби́ти (probýty).

• IPA^(key): [praˈbʲit͡sʲ]
• Rhymes: -it͡sʲ
• Hyphenation: пра‧біць

прабі́ць • (prabícʹ) pf (imperfective прабіва́ць)

1. to pierce, to perforate, to break through, to make a hole or crack in
   • 1914, Алесь Гарун, “Праводзіны”, in Сэрцам пачуты звон: Паэзія, проза, драматургія, публіцыстыка, Minsk: Мастацкая літаратура, published 1991:

     Смелага сэрца не раняць штыкі, / Кулі яго не праб’юць.

     Smjelaha serca nje ranjacʹ štyki, / Kuli jahó nje prabʺjucʹ.

     A brave heart won’t be harmed by bayonets, / Bullets won’t pierce it.

   • 1927, Лука Дзекуць-Малей, Антон Луцкевіч, transl., Паводле Іоана Сьвятое Эвангельле, Lodź: Компас, 19:34:

     [...] толькі адзін з жаўне́раў прабіў Яму бок рагатынаю, і ўраз жа пацякла кроў і вада.

     [...] tólʹki adzin z žawnjéraw prabiw Jamu bok rahatynaju, i wraz ža pacjakla krow i vada.

     [original: [...] ἀλλ’ εἷς τῶν στρατιωτῶν λόγχῃ αὐτοῦ τὴν πλευρὰν ἔνυξε, καὶ εὐθὺς ἐξῆλθεν αἷμα καὶ ὕδωρ.]

     [...] all’ heîs tôn stratiōtôn lónkhēi autoû tḕn pleuràn énuxe, kaì euthùs exêlthen haîma kaì húdōr.

     [...] only one of the soldiers pierced His side with a spear, and forthwith came out blood and water.

   • 1947, Іван Мележ, “Дарогі на ўсход і на захад”, in Збор твораў. У 10-ці т., volume 2, Minsk: Мастацкая літаратура, published 1980, 1. Эшалон разгрузіўся ў Спас-Дзямянску:

     Пад вечар рота прабіла абарону і ўварвалася ў сярэдзіну варожага апорнага пункта.

     Pad vječar róta prabila abarónu i wvarvalasja w sjaredzinu varóžaha apórnaha punkta.

     By the night, the company has broken through the defence and got inside the enemy stronghold.

2. to break, to make (about holes, cracks)
   • 1935, Мігель Сервантэс [Miguel de Cervantes], translated by Цімох Зарэчны, Дон-Кіхот Ламанчскі, Minsk: ДВБ [Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі] ЮНДЗЕТСЕКТАР, Частка першая, раздзел XXIX, у якім палонны працягвае сваё апавяданне, page 190:

     У той-жа момант пачуўся другі стрэл, прабіўшы ў сярэдзіне нашай баркі вялікую дзірку.

     U tój-ža mómant pačuwsja druhi strel, prabiwšy w sjaredzinje našaj barki vjalikuju dzirku.

     [original: [...] y al momento, disparando otra pieza, vino a dar la bala en mitad de nuestra barca [...]]

     At the same moment, one could hear another shot, which had made a huge hole in the middle of our boat.

   • 1937, Віктор Гюго [Victor Hugo], “Кат [Bourreau]”, in Янка Маўр, transl., Дзевяноста трэці [Quatrevingt-treize], Misnk: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, Частка трэцяя: У Вандэі, Кніга трэцяя: Маці, page 308:

     Між тым нападаючыя прабілі ў куфры ля самай падлогі дзве досыць вялікія дзіркі, праз якія было вельмі зручна страляць.

     Miž tym napadajučyja prabili w kufry lja samaj padlóhi dzvje dósycʹ vjalikija dzirki, praz jakija byló vjelʹmi zručna straljacʹ.

     [original: Les assaillants avaient entamé assez largement le bas du couvercle en deux endroits, et y avaient pratiqué deux espèces de meurtrières [...]]

     Meanwhile the attackers made several quite big holes in the chest near the ground, very convenient to shoot through.

   • 1943, С.Юстапчык, “Каханы горад”, in Лявон Юрэвіч, editor, Каханы горад: зборнік эміграцыйнай ваеннай прозы, Minsk: Кнігазбор, published 2006:

     «Куля прабіла маленькае вакенца ў неба», - падумалася, прыгадаўшы гэта, Валіку.

     “Kulja prabila maljenʹkaje vakjenca w njeba”, - padumalasja, pryhadawšy heta, Valiku.

     “The bullet has made a small window into the sky”, thought Valik when he remembered about it.

3. to blaze, to clear, to open, to force, to secure (about ways, passages)
   • 1910 September 1, Якуб Колас, “Думкі”, in Збор твораў: у 20 т., volume 1, Minsk: Беларуская навука, published 2007:

     Дрэмлюць думкі цяжкай дрэмай, / Поўныя трывогі. / Ім на свет з магілы немай / Не прабіць дарогі.

     Dremljucʹ dumki cjažkaj dremaj, / Pównyja tryvóhi. / Im na svjet z mahily njemaj / Nje prabicʹ daróhi.

     The toughts are sleeping in a heavy somnolence, / Full of worry, / From their silent grave, they cannot / Open a way.

   • 1947, Барыс Мікуліч, Развітанне:

     Тонкая песня самавара, быццам струмень вады, што прабіў сабе шлях праз каменне, далятае са сталовай у яго пакой.

     Tónkaja pjesnja samavara, byccam strumjenʹ vady, što prabiw sabje šljax praz kamjennje, daljataje sa stalóvaj u jahó pakój.

     A delicate song of samovar, like a water stream that opened a way for itself through the stones, comes to his room from a dining-room.

   • 2022 September 13, “Азербайджан з Турцыяй выкарыстоўваюць па поўнай праграме ўкраінскі правал Расіі, Арменія расплачваецца за стаўку на Маскву”, in Naša niva‎^[1], archived from the original on 13 September 2022:

     Армяне баяцца, што Азербайджан і Турцыя вырашылі прабіць сухапутны калідор у так званым Зангезуры.

     Armjanje bajacca, što Azjerbajdžan i Turcyja vyrašyli prabicʹ suxaputny kalidór u tak zvanym Zanhjezury.

     The Armenians fear that Azerbaijan and Turkey decided to secure an overland corridor in so-called Zangezur.

4. to punch to validate (about tickets)

   Synonym: пракампастава́ць (prakampastavácʹ)

   • 1991, Яўген Хвалей, Пацукі, або Таямнічы дзённік : Аповесць, Minsk: Юнацтва, section 25:

     Вераніка ўскочыла, прабіла талон, села на пустое месца і, калі аўтобус крануўся, пачала разглядаць у акно дамы.

     Vjeranika wskóčyla, prabila talón, sjela na pustóje mjesca i, kali awtóbus kranuwsja, pačala razhljadacʹ u aknó damy.

     Vieranika rushed inside, stamped a ticket, sat on an empty seat and, when the bus went off, started to look at the houses out of the window.

   • 2012, Юры Станкевіч, “Шал”, in Маладосць, number 11 (708), section 6, page 76:

     у вагон зайшлі кантралёры. у летняй форме чыгуначнікаў. і пачалі правяраць білеты. валовіч паказаў ім свае. іх прабілі кампосцерам.

     u vahón zajšli kantraljóry. u ljetnjaj fórmje čyhunačnikaw. i pačali pravjaracʹ biljety. valóvič pakazaw im svaje. ix prabili kampóscjeram.

     ticket inspectors entered the carriage. in the summer uniform of railroard workers. and started checking tickets. vałovič showed his [tickets] to them. they punched them with a ticket punch.

   • 2025 January 30, “Прабіў талон, але ўсё роўна «заяц» — як такое магчыма”, in Наша ніва‎^[2], archived from the original on 30 January 2025:

     Таму, калі так здарылася, што вы прабілі талон, а наступны прыпынак — канчатковы, то пасля яго вы будзеце безбілетнікам.

     Tamu, kali tak zdarylasja, što vy prabili talón, a nastupny prypynak — kančatkóvy, to paslja jahó vy budzjecje bjezbiljetnikam.

     So if you happen to stamp your ticked when the next stop is the last one, after it you will be a fare evader.

5. to strike (about clocks, bells)
   • 1911, Цішка Гартны, У майстэрні:

     Загарак прабіў сем, і я весела кінуў работу, а Рыгорка з таварышам асталіся яшчэ: ім трэ было вешаць і мачыць белы тавар.

     Zaharak prabiw sjem, i ja vjesjela kinuw rabótu, a Ryhórka z tavaryšam astalisja jašče: im tre byló vješacʹ i mačycʹ bjely tavar.

     The clock struck seven, and I happily stopped working, while Ryhorka with his companion stayed for more time: they had to hang and moisten the white product.

   • 1918, Алесь Гарун, “Хаутуры”, in Матчын дар, Minsk: Выдана коштам Народнаго Сэкрэтарыяту Беларусі, page 86:

     Ні у звоны хаутурныя служка прабіу, / Як хавау я дзяучыну, катору любіу.

     [Не ў звоны хаўтурныя служка прабіў, / Як хаваў я дзяўчыну, катору любіў.]

     Nje w zvóny xawturnyja služka prabiw, / Jak xavaw ja dzjawčynu, katóru ljubiw.

     The acolyte wasn’t ringing passing bells, / When I was morning the girl I loved.

   • 1925, Якуб Колас, Сымон Музыка, Minsk: Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, section II, page 16:

     Нясупыннай хваляй плыні / За парою йшла пара, / І прабіла час хлапчыне / Гнаць у поле са двара.

     Njasupynnaj xvaljaj plyni / Za paróju jšla para, / I prabila čas xlapčynje / Hnacʹ u pólje sa dvara.

     Like an unstoppable flow of waves, / A season went after season, / And the hour has struck for the boy / To drive [the cattle] from the homestead.

6. (colloquial) to touch, to cause emotions, to impress
   • 1927, Змітрок Бядуля, “На зачарованых гонях”, in Ігнат Дварчанін, editor, Хрэстаматыя новай беларускай літэратуры, volume III, Vilnius: Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, page 270:

     Надта ўжо дзеці есьці хацелі — жаласьць прабіла.

     [На́дта ўжо дзе́ці е́сці хаце́лі — жа́ласць прабі́ла.]

     Nádta wžo dzjéci jésci xacjéli — žálascʹ prabíla.

     The children wanted to eat too much — the pity overcame him.

   • 2022 November 15, “У адной з бібліятэк Гарадоцкага раёна з кніг склалі танк”, in Наша ніва‎^[3], archived from the original on 15 November 2022:

     Яны ўпэўненыя, што адным багаццем і разнастайнасцю літаратуры на паліцах моладзь не прабіць, яе трэба здзівіць нечым незвычайным, піша абласная газета «Віцебскія весці».

     Jany wpewnjenyja, što adnym bahaccjem i raznastajnascju litaratury na palicax móladzʹ nje prabicʹ, jaje treba zdzivicʹ nječym njezvyčajnym, piša ablasnaja hazjeta “Vicjebskija vjesci”.

     They are sure the youth cannot be touched just by the wealth and diversity of the literature on the shelves, they need to be surprised by something unusual, according to the oblast newspaper “Viciebskija vieści”.

   • 2016, Таццяна Арлова, “Масква, пакажы твар”, in Літаратура і мастацтва‎^[4], number 49 (4900), page 15:

     Сапраўды рэдкі выпадак, калі названыя спектаклі, што называецца, прабілі ўсіх: правых, левых, прасунутых, кансерватараў, скептыкаў, цынікаў, прафесіяналаў і публіку.

     Saprawdy redki vypadak, kali nazvanyja spjektakli, što nazyvajecca, prabili wsix: pravyx, ljevyx, prasunutyx, kansjervataraw, skjeptykaw, cynikaw, prafjesijanalaw i publiku.

     It’s a really rare case when the above-mentioned plays, as they say, touched everyone: the right, the left, the advanced, the conservators, the sceptical, the cynical, the professional and the audience.

7. (colloquial, often impersonal) to cause [with на] (usually about emotions)
   • 2014, Сяргей Балахонаў, “Без ста гадоў на разгадку”, in Маладосць‎^[5], number 9 (730), page 45:

     — Стойце, — Казімірчыка прабіла на новую здагадку. — Каб нейтралізаваць, неабавязкова біць па галаве ці накідаць наручнікі на запясці.

     — Stójcje, — Kazimirčyka prabila na nóvuju zdahadku. — Kab njejtralizavacʹ, njeabavjazkóva bicʹ pa halavje ci nakidacʹ naručniki na zapjasci.

     “Wait,” Kazimirčyk got another guess. “To neutralize, one doesn’t have to hit [her] head or secure [her] with handcuffs of her wrists.”

   • 2018 October 1, “Інтэрнэт крытычна прыняў гумарыстычнае шоу БТ”, in Наша ніва‎^[6], archived from the original on 9 January 2023:

     Ці магчыма ў 2018-м прабіць на ўсмешку чалавека, паказаўшы яму відэа дзесяцігадовай даўніны?

     Ci mahčyma w 2018-m prabicʹ na wsmješku čalavjeka, pakazawšy jamu videa dzjesjacihadóvaj dawniny?

     Is it possible, in 2018, to make a person smile by showing them a 10-year-old video?

   • 2025 June 18, Ларыса Цімошык, “Оперу «Арлеанская дзева» ўпершыню паставілі ў Вялікім тэатры Беларусі”, in Звязда‎^[7], archived from the original on 18 September 2025:

     І гэта трэцяя сенсацыя: такія павароты прабілі нашу публіку на авацыі!

     I heta trecjaja sjensacyja: takija pavaróty prabili našu publiku na avacyi!

     And this is the third sensational piece of news: such moves made the audience give [the actors] tremendous applause.

8. (colloquial) to put through, to scan (to add a product to a receipt at the till)
   • 2015 October 21, “Пакупнік у сталічнай краме запатрабаваў бясплатнае піва за няправільны чэк”, in Еўрарадыё‎^[8], archived from the original on 25 October 2015:

     На касе яму прабілі тавар па 12 500.

     Na kasje jamu prabili tavar pa 12 500.

     At the till, the product was put through wit the price of 12 500 for him.

   • 2023 October 6, “У беларускай краме знайшлі тавар задарма. І ўжо не першы раз”, in Naša niva‎^[9], archived from the original on 7 October 2023:

     На касе Паўлу прабілі дзіцячае харчаванне па 2,09 рубля за кожную бляшанку.

     Na kasje Pawlu prabili dzicjačaje xarčavannje pa 2,09 rublja za kóžnuju bljašanku.

     At the till, the baby food was scanned at 2.09 roubles per tin for Pavel.

   • 2025 June 30, Арсен Рудэнка, “На касах крамаў у Беларусі трэба будзе сканаваць два коды. Ужо з'явіліся чэргі”, in Belsat‎^[10], archived from the original on 12 August 2025:

     Буйныя гандлёвыя сеткі адзначаюць, што на тое, каб прабіць тавар, ідзе на 70 % болей часу.

     Bujnyja handljóvyja sjetki adznačajucʹ, što na tóje, kab prabicʹ tavar, idzje na 70 % bóljej času.

     Big retail chain stores note that putting through products takes 70% more.

9. (colloquial) to check in a database, to run a background check on
   • 2011, Сямён Печанко, “Спецназаўца, які «абараняўся» ад Завадскай, збілі і на Плошчы”, in Naša niva‎^[11], number 10 (704), archived from the original on 4 May 2025, page 5:

     Журналісты прабілі гэтыя каардынаты: такога чалавека па дадзеным адрасе не аказалася.

     Žurnalisty prabili hetyja kaardynaty: takóha čalavjeka pa dadzjenym adrasje nje akazalasja.

     The journalists checked these coordinates: there was no such person [registered] at this address.

   • 2020 June 10, Алег Новікаў, “Тыбет як «чорная метка» Кітаю”, in Новы час‎^[12], archived from the original on 10 November 2021:

     Яго прыезд натхніў беларускіх аматараў будызму выйсці да Дома ўраду з плакатамі «Свабоду Тыбету!». Афіцэр з аховы будынка, калі пабачыў пікет, дастаў рацыю і запатрабаваў прабіць па базе, хто такі вязень «Тыбет», у якой турме сядзіць, і за што адбывае тэрмін?

     Jahó pryjezd natxniw bjelaruskix amataraw budyzmu vyjsci da Dóma wradu z plakatami “Svabódu Tybjetu!”. Aficer z axóvy budynka, kali pabačyw pikjet, dastaw racyju i zapatrabavaw prabicʹ pa bazje, xto taki vjazjenʹ “Tybjet”, u jakój turmje sjadzicʹ, i za što adbyvaje termin?

     His visit inspired Belarusian fans of Buddhism to go to the Government House with signs “Free Tibet!”. The building’s security officer, having seen the picketing, took out a walkie-talkie and requested to check in the database, who is the prisoner “Tibet”, in what prison he is, and what is he serving time for.

   • 2025 April 3, “Беларуска расказала, як дамаглася абмену «неплацежаздольных» даляраў у банку”, in Наша ніва‎^[13], archived from the original on 6 April 2025:

     Дзяўчына прапанавала прабіць банкноту па яе нумары, пасля чаго супрацоўніца банка, як перадала яе словы аўтарка роліка, адказала: «Яна плацежаздольная, але яна ўся залітая, мы такое не можам прыняць».

     Dzjawčyna prapanavala prabicʹ banknótu pa jaje numary, paslja čahó supracównica banka, jak pjeradala jaje slóvy awtarka rólika, adkazala: “Jana placježazdólʹnaja, alje jana wsja zalitaja, my takóje nje móžam prynjacʹ”.

     The young woman asked to check the bank-note by its number, and after this the bank employee, according to the words of the video creator, responded: “It’s legal tender, but it’s all stained by liquid, we can’t accept something like this.”

10. (colloquial) to succeed in forcing, to get through force or insistence, to muscle in
    • 2009, Святлана Белая, “Гутарка з Андрусішынымі за кубкам кавы”, in Да роднага ганку : З журналісцкага нататніка пачатку 90-х. Гутаркі з віленскімі беларусамі Амерыкі, Minsk: Выдавецтва Віктара Хурсіка, →ISBN, page 100:

      Данчык хацеў, каб музыка гучала ціщэй, а Магаліп хацеў прабіць сваю музыку.

      Dančyk wanted the music to be quieter, while Mahalip wanted to get his music across.

    • 2011, Зіновій Прыгодзіч, “Міхась Казінец: «Музыка — душа народа»”, in Полымя‎^[14], number 11 (985), page 127:

      Мы спачатку «прабілі» адзін дадатковы корпус, а пасля і другі, больш прасторны, больш зручны, куды перавялі два факультэты — аркестравы і народных інструментаў.

      My spačatku “prabili” adzin dadatkóvy kórpus, a paslja i druhi, bolʹš prastórny, bolʹš zručny, kudy pjeravjali dva fakulʹtety — arkjestravy i naródnyx instrumjentaw.

      First we insisted and got another additional building, and after this another on, a more spacious and comfortable, into which two facultees were moved, the orchestral [faculty] and the [faculty] of folk musical instruments.

    • 2024 June 14, “Лукашэнка прызнаў, што вытворчасьць пэлетаў у Беларусі не аднавілася пасьля ўвядзеньня санкцый”, in Радыё Свабода‎^[15], archived from the original on 17 June 2024:

      У красавіку 2023 году беларускі пасол у Будапэшце Ўладзімер Улаховіч заявіў, што ў пытаньні дрэваапрацоўкі «вугорскія партнэры зьяўляюцца своеасаблівымі лабістамі для таго, каб хаця б прабіць квоты па пэлетах, якія вельмі запатрабаваныя на эўрапейскім рынку».

      U krasaviku 2023 hódu bjelaruski pasól u Budapešcje Wladzimjer Ulaxóvič zajaviw, što w pytanʹni drevaapracówki “vuhórskija partnery zʹjawljajucca svójeasablivymi labistami dlja tahó, kab xacja b prabicʹ kvóty pa peljetax, jakija vjelʹmi zapatrabavanyja na ewrapjejskim rynku”.

      In April of 2023, Belarusian ambassador to Budapest, Uladzimier Ulachovič, said that in the question of wood-woodworking, “the Hungarian partners are something of lobbyists to at least get the quotas for pellets, which are in high demand in the European market”.

11. (sports) to direct by hitting, to hit with a ball
    • 2024 August 16, “Учора ў паядынку Лігі Еўропы прабілі 34 пасляматчавыя пенальці! ВІДЭА”, in Naša niva‎^[16], archived from the original on 16 August 2024:

      Незвычайны выпадак здарыўся ўчора ў матчы 3-га раўнду кваліфікацыі футбольнай Лігі Еўропы паміж «Аяксам» і «Панацінаікасам», там прабілі 34 пенальці.

      Njezvyčajny vypadak zdarywsja wčóra w matčy 3-ha rawndu kvalifikacyi futbólʹnaj Lihi Jewrópy pamiž “Ajaksam” i “Panacinaikasam”, tam prabili 34 pjenalʹci.

      An unusual situation happened yesterday in the 3-rd qualification round of the Football Europe League between “Ajax” and “Panathinaikos”, 34 spot-kicks were dispatched there.

    • 2025 May 5, “Іспанская "Пальма" трэці раз выйграла Лігу чэмпіёнаў па міні-футболе”, in BELTA‎^[17], archived from the original on 5 May 2025:

      Гульнявы час завяршыўся ўнічыю - 2:2, а пенальці лепш прабілі іспанцы - 3:1.

      Hulʹnjavy čas zavjaršywsja wničyju - 2:2, a pjenalʹci ljepš prabili ispancy - 3:1.

      The play time ended in a draw, 2:2, and the Spanish were better at shooting out spot-kicks, 3:1.

    • 2018 June 5, “Хлопчык папрасіў Аляксандра Глеба прабіць па браме (фота)”, in Еўрарадыё‎^[18], archived from the original on 28 September 2022:

      А адзін хлопчык замест пытання папрасіў Аляксандра прабіць яму па браме.

      A adzin xlópčyk zamjest pytannja paprasiw Aljaksandra prabicʹ jamu pa bramje.

      And one boy, instead of a question, asked Alaksandr to hit the goalpost for him.

• “прабіць” in Belarusian–Russian dictionaries and Belarusian dictionaries at slounik.org
• "прабіць" in Kandrat Krapiva's Explanatory Dictionary of the Belarusian Language (1977-1984) at Verbum