agrest

• agresta

Borrowed from Italian agresto (“juice of sour grapes, verjuice”).^[1]

• IPA^(key): (13^th CE) /ˈaɡrɛst/
• IPA^(key): (15^th CE) /ˈaɡrɛst/

agrest m or f

1. verjuice (juice from unripe fruit, esp. from grape wine)

This noun needs an inflection-table template.

• Czech: angrešt
• Old Polish: agrest, hrabrest
  • Polish: agrest
    • → Old Ruthenian: акгрестъ (agrest), а́кгрисъ (ágris)
      • Belarusian: агрэ́ст (ahrést)
      • Ukrainian: а́ґрус (ágrus)
      • → Middle Russian: а́грестъ (ágrest), а́гростъ (ágrost)
        • Russian: а́грест (ágrest), а́грус (ágrus) (dialectal)
  • Silesian: agrys, agryz, angrys, angryst, hangrys

• Jan Gebauer (1903–1916), “agrest”, in Slovník staročeský (in Czech), Prague: Česká grafická společnost "unie", Česká akademie císaře Františka Josefa pro vědy, slovesnost a umění

• hrabrest

Borrowed from Old Czech agrest. First attested in 1472.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /aɡrɛst/
• IPA^(key): (15^th CE) /aɡrɛst/

agrest m animacy unattested

1. verjuice (type of sour wine)

   Synonym: motłoch

   • 1900 [1472], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[1], number 1039:

     Agrest pusca

     [Agrest pusca]

   • 1890 [XV ex.], Bolesław Erzepki, editor, Szczątki dawnej polszczyzny‎^[2], Mogilno, page 178:

     Labruscam vlg. motloch uel agrest

     [Labruscam vlg. motłoch vel agrest]

   • 1900 [1472], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[3], number 1033:

     Hrabrest vinum pomorum al. pomaceum

     [Hrabrest vinum pomorum al. pomaceum]

• Polish: agrest
  • → Old Ruthenian: акгрестъ (agrest), а́кгрисъ (ágris)
    • Belarusian: агрэ́ст (ahrést)
    • Ukrainian: а́ґрус (ágrus)
    • → Middle Russian: а́грестъ (ágrest), а́гростъ (ágrost)
      • Russian: а́грест (ágrest), а́грус (ágrus) (dialectal)
• Silesian: agrys, agryz, angrys, angryst, hangrys

• Stanisław Dubisz, editor (2003), “agrest”, in Uniwersalny słownik języka polskiego [Universal dictionary of the Polish language]‎^[4] (in Polish), volumes 1-4, Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN SA, →ISBN
• Brückner, Aleksander (1927), “agrest”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• Witold Doroszewski, editor (1958–1969), “agrest”, in Słownik języka polskiego (in Polish), Warszawa: PWN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “agrest”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1953), “agrest, hrabrest”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 21
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “agrest, hrabrest”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “agrest, hrabrest”, in Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish agrest (“verjuice”).

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -aɡrɛst
• Syllabification: a‧grest

agrest m inan (diminutive (dialectal) angrystek, related adjective agrestowy)

1. European gooseberry, gooseberry (Ribes uva-crispa) [from 16th c.]^[1]

   chiński agrest ― Chinese gooseberry

   dziki agrest ― wild gooseberry

   zielony agrest ― green gooseberry

   czerwony agrest ― red gooseberry

   czarny agrest ― black gooseberry

   krzak agrestu ― a gooseberry bush

   krzew agrestu ― a gooseberry shrub

   owoc agrestu ― a gooseberry fruit

   uprawa agrestu ― gooseberry cultivation/growing/crop/farming

   liście agrestu ― gooseberry leaves

   • 1528, J. Murmelius, Dictionarius‎^[5], page 106:

     Labrusca genus vitis agrestis, quae erratica dicitur, quod in terrae marginibus et sepibus nascatur. Eyn widle weynrem/ ader agresten. Agreſt

     [Labrusca genus vitis agrestis, quae erratica dicitur, quod in terrae marginibus et sepibus nascatur. Eyn widle weynrem/ ader agresten. Agrest]

     Labrusca is a type of wild vine, which is called erratic because it grows on the edges of the land and in hedges. A wild vine/ ader agresten. Gooseberry.

   • 1534, S. Falimirz, O ziołach‎^[6], page I 16d:

     á możeſzli też ſoku z agreſty mieć/ wley też ze trzy łyſzki

     [A możeszli też soku z agresty mieć/ wlej też ze trzy łyżki]

     And you can also have gooseberry juice/pour in also three spoons.

   • 1809, Daniel Gottlieb Settegast, Nauka o pszczołach w sposobie pytań i odpowiedzi, page 53:

     Drzewa‎ ‎te‎ ‎rosną‎ ‎wysoko‎ ‎i‎ ‎daią‎ ‎mieyscu‎ ‎od‎ ‎zimna‎ ‎i‎ ‎słot‎ ‎zasłonę. —‎ ‎Wewnątrz‎ ‎Pasieki‎ ‎poróbcie uliczki‎ ‎z‎ ‎agrestu i‎ ‎malin,‎ ‎w‎ ‎środku których‎ ‎zasadźcie‎ ‎śliwy,‎ iabłonie‎ ‎i gruszki‎ ‎w‎ ‎odległości‎ ‎9‎ ‎łokci‎ ‎iedna‎ ‎od drugiey;‎ ‎lecz‎ ‎tym‎ ‎drzewkom‎ ‎nie‎ ‎pozwólcie‎ ‎wysoko‎ ‎rosnąć,‎ ‎naywyżey‎ ‎na półtora‎ ‎chłopa.

     These trees grow tall and provide shade from the cold and sun. —Inside the apiary, make alleys of gooseberries and raspberries, in the middle of which plant plum trees, apple trees, and pears at a distance of 9 cubits, one from the other; but do not allow these trees to grow high grow to be at most one and a half men tall.

   • 1992, Andrzej Sapkowski, Miecz przeznaczenia, SuperNowa:

     Wplótł palce w jej włosy pachnące bzem i agrestem.

     He threaded his fingers through her hair, which smelled of lilac and gooseberries.

   • 2000, Roman Antoszewski, Kariera na trzy karpie morskie, Philip Wilson:

     Zupełnie zapomniałam, ten słoik z konfiturami truskawkowymi na cukrze wyniosłyśmy do piwniczki z Baśką, bo tu nie było miejsca. Tu mam agrest, ale Władek najlepiej lubił truskawki mocno scukrzone, choć mu to szkodziło.

     I had completely forgotten that I took this jar of strawberry sugar preserves out to the basement with Baśka because up here there was no room. Here I have gooseberry, but Władek loved strongly sweetened strawberreis best, even though it was bad for his health.

2. (Middle Polish) verjuice (fine sour wine) [15th–17th c.]^[2][3]
   • 1534, S. Falimirz, O ziołach‎^[7], page I 155c:

     AGreſt ieſt wino kwaſne kthore wyciſną z gron niezrzałech

     [Agrest jest wino kwaśne ktore wycisną z gron niezrzałech]

     Verjuice is a sour wine that they extrude from unripe bunches

   • 1534, S. Falimirz, O ziołach‎^[8], page V 64a:

     Kurcżęta młode rocżnie z agreſtem/ to ieſt z kwaſnem winem/ albo z Limunijami przyprawione dobre ſą.

     [Kurczęte młode rocznie z agrestem/albo z limunijami przyprawione dobre są.]

     Young chickens all year with verjuice/ that is with sour wine/ or spiced with rue they are good.

   • 1564, M. Bielski, Kronika‎^[9], page 30:

     á chleb nie kwáſzony z láktuką y z ágreſtem będzye

     [a chleb nie kwaszony z laktuką i z agrestem będzie]

     and bread not soured with lactuca and will be with verjuice

   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[10], page 730a:

     Omphacium ‒ Agreſt, ſok kwaskowi z winna nieżrałego.

     [Omphacium ‒ Agrest, sok kwaskowy z wina nieźrałego.]

     Omphacium ‒ Agrest, sour juice from unripe wine.

   • 1588, A. Gostomski, Gospodarstwo‎^[11], page 130:

     Octy winne/ miodowe/ piwne/ ágreſty/ to roſkázowáć doſtátkiem cżynić: y przypomináć kiedy to dziáłáć.

     [Octy winne/ miodowe/ piwne/ agresty/ to rozkazować dostatkiem czynić: i przypominać kiedy to działać.]

     Wine/honey/beer vinegars/ verjuice/ to manage the goods: and to remember when to do that.

   • 1613, Szymon Syreński (Syreniusz, Sirenius, Sirrenius, Sirennius) Sacranus (z Oświęcimia), Zielnik herbarzem z języká Łácińskiego zowią To iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow y mocy Zioł wszelakich [...] pilnie zebrane a porządnie zapisane przez D. Simona Syrenniusa.‎^[12], number 914:

     […] ze dwie grzance z chlebá rżánego vpiec/ w winnym octcie/ ábo w Agreśćie ie rozmoczyć […] .

     [ […] ze dwie grzańce z chleba rżanego upiec/ w winnym occie/ albo w agreście je rozmoczyć […] .]

     […] bake two mulled bread rolls/ in wine vinegar/ or soak them in verjuice […] .

   • 1613, Szymon Syreński (Syreniusz, Sirenius, Sirrenius, Sirennius) Sacranus (z Oświęcimia), Zielnik herbarzem z języká Łácińskiego zowią To iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow y mocy Zioł wszelakich [...] pilnie zebrane a porządnie zapisane przez D. Simona Syrenniusa.‎^[13], number 1036:

     Jednák świeżo zielone w strączu swym wárzone/ á z oliwą i z ágrestą przypráwione/ [fasole] są tucznieysze y smácznieysze.

     [Jednak świeżo zielone w strychu swym warzone/ a z oliwą i z agrestą przyprawione/ [fasole] są tuczniejsze i smaczniejsze.]

     Yet freshly green boiled in the attic/ and spiced with olive oil and with sour wine/ [the beans] are more filling and tastier.

   • 1613, Szymon Syreński (Syreniusz, Sirenius, Sirrenius, Sirennius) Sacranus (z Oświęcimia), Zielnik herbarzem z języká Łácińskiego zowią To iest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutkow y mocy Zioł wszelakich [...] pilnie zebrane a porządnie zapisane przez D. Simona Syrenniusa.‎^[14], number 1140:

     […] ocet winny z agrestem nápoły nato [kłącza kopru z solą] leią/ y w mieyscu suchym żeby niepopleśniáło stáwiáią […] .

     [ […] ocet winny z agrestem' napoły na to [kłącza kopru z solą] leją/ i w miejscu suchym żeby niepopleśniało stawiają […] .]

     […] wine vinegar with verjuice in half for that [dill rhizomes with salt] they pour/ and in a dry place so they do not mould over […] .

   • 1675, Jakub Kazimierz Haur, Oekonomika ziemianska generalna Punktámi Pártikulárnemi, Interrogatoryámi Gospodárskiemi, Praktyką Mieśięczną, Modelluszámi abo Tabułámi Arithmetycznemi obiaśniona. Pánom Dźiedzicznym, Arendarzom, Oekonomom, Attendętom, Urzędnikom, Pisárzom Prowentowym y wszystkim wpospolitości Dobr źiemskich Dozorcom pozyteczna i potrzebna w którey znayduią się [...].‎^[15], page 111:

     Winnice lepiey się dostawáią, gdy chłodny, y zimny Sierpien, ná Agrest niektore zrywác, áby inne groná tym prędzey dochodziły, liście tákże zrywáć według wzwyż opisania o Winnicy.

     It is better to harvest the vineyards during a cool and cold August, to harvest some of the grapes for verjuice, so that the other grapes ripen more quickly, and to harvest the leaves as described above about the vineyard.

• → Old Ruthenian: акгрестъ (agrest), а́кгрисъ (ágris)
  • Belarusian: агрэ́ст (ahrést)
  • Ukrainian: а́ґрус (ágrus)
  • → Middle Russian: а́грестъ (ágrest), а́гростъ (ágrost)
    • Russian: а́грест (ágrest), а́грус (ágrus) (dialectal)

• agrest in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• agrest in Polish dictionaries at PWN
• agrest in PWN's encyclopedia
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “agrest”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “agrest”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “agrest”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 14
• Jan Karłowicz (1900), “agrest”, in Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 1: A do E, Kraków: Akademia Umiejętności, page 6

Borrowed from Latin agrestis or French agreste.

agrest m or n (feminine singular agrestă, masculine plural agrești, feminine and neuter plural agreste)

1. rustic